Duur ochtendje sneeuwgorzen fotograferen in Oostvoorne

Grotere groepen sneeuwgorzen en strandleeuwerikken werden er gemeld langs de kust in Oostvoorne. Aangezien het feit ik dol ben op deze wintergasten besloot ik afgelopen week een keer koers te zetten naar de locatie. Ik kwam niet bedrogen uit, al snel werd ik getracteerd op grote foeragerende sneeuwgorzen en strandleeuwerikken langs de kust bij een kwelder in de nabijheid van Engels slijkgras en zeekraal, over het algemeen dicht langs het water zoekend naar wat eetbaars. In de wintermaanden bestaat het dieet volledig uit zaden, terwijl in de broedgebieden het dieet wordt aangevuld met insecten, logisch gevolg van een gebrek aan beschikbaarheid van insecten in de wintermaanden uiteraard.

De sneeuwgorzen werkten zo nu en dan goed mee, een leuke groep van 25 vogels. Op de grond liggend, in afwachting van een zo nu en dan een passerend groepje sneeuwgorzen, was het was genieten geblazen. Ik ging helemaal op in de moment en vergat even alles om me heen, al liggend in het natte zand. Goed ingepakt, dat wel! Met onder andere thermo ondergoed, een waterwerende broek, een fleece trui en mijn outdoor jas bleef ik gelukkig prima op temperatuur, anders was het genieten snel voorbij geweest!

Sneeuwgorzen zijn onwijs fraaie zangvogels. Vooral in hun broedkleed zijn het echte schoonheden, waarbij de mannetjes zich met name kenmerken door een zeer contrastrijk zwart/wit verenpak. Ik hoop ze op deze manier ook een keer te zien, maar dan moet ik op zijn minst richting Scandinavië. Het broedgebied rijkt ver in noordelijke richting, sterker nog, het is de meest noordelijk broedende zangvogel, tot net onder de Noordpool! In het winterkleed maakt het contrastrijke zwart/wit deels plaats voor beige- en bruintinten, al blijft de spierwitte kleuring nog wel gehandhaafd aan de onderzijde. Dit maakt de vogels in vlucht goed herkenbaar. De soort kiest vooral rotsspleten om te broeden, waarin een komvormig nest wordt gebouwd.

Los van sneeuwgorzen en strandleeuwerikken zag ik ook nog honderden drieteenstrandlopers, tureluurs, scholeksters, wulpen, bergeenden, oeverpiepers, een rietgors, een witte kwikstaart en zelfs een drietal fraters!

Smetje op de dag: Ik raakte bij het opkomende tij in de middag geisoleerd van mijn monopod, die ik op dat moment niet gebruikte en in de tussentijd was verplaatst zonder mijn monopod mee te nemen. De enige manier om hem nog te kunnen bemachtigen toen ik daarachter kwam was zwemmend, maar ik ken ook zo mijn grenzen bij temperaturen rond het vriespunt! Al met al was het dus een duur ochtendje fotograferen met een aanvullende kostenpost van ongeveer €150.

Maar gelukkig heb ik er wel een paar leuke foto's aan overgehouden!

De kraanvogeltrek -> Tussenstop Diepholz

Ieder jaar trekken er vanuit Scandinavie vele duizenden Europese kraanvogels (Grus grus, Eurasian crane) via Duitsland en Frankrijk richting Zuid-Frankrijk en Spanje. Deze reis in 'etappes' brengen de vogels naar de beoogde overwinteringsgebieden.Het meest bijzondere aan dit verhaal is dat ze hierbij jaarlijks op dezelfde plekken neerstrijken. De eerste plek waar de vogels neerstrijken als ze vanuit Scandinavie en de Baltische staten meer oostelijk (Estland, Letland o.a.) gestart zijn met hun migratie en de oostzee hebben overgestoken, is Diepholz in Duitsland.'Diepholz?', hoor ik u denken. Ja, Diepholz. Hier is een uitgestrekt landschap van ruige akkers in een hoogveen gebied, afgebakend door bospercelen en ruige stukjes. Agrariers anticiperen in deze regio massaal op de 'op visite' komende kraanvogels door delen van de oogst (voornamelijk mais, graan en aardappels) te laten liggen als voedsel voor de kraanvogels. Op deze manier blijft de plek aantrekkelijk en keren de kraanvogels dus jaarlijks terug en verblijven tot enkele weken in dit gebied. Dit betekent overigens niet dat kraanvogels uitsluitend voor plantaardig voedsel gaan. In het broedseizoen orienteren ze zich juist op de in de moerassen aanwezige insecten, waar ook de jongen mee worden grootgebracht.

Als de najaarstrek periode is aangebroken gaat de voedselorientatie van de kraanvogels vervolgens weer over op plantaardig voedsel. De massaal aanwezige houtduiven en holenduiven in de omgeving van Diepholz zijn een duidelijke indicator voor de zeer voedselrijke akkers in deze omgeving. Een zeer goed gedekte tafel voor de 'kranen' dus, in een zeer geschikte omgeving, Wat willen ze nog meer? Niets! Overdag foerageren de kraanvogels in enorme groepen op de akkers en in de avond vliegen de kraanvogels naar hun slaapplaatsen in de omliggende natte hoogveen moerassen bij een aantal vennen die onbereikbaar zijn voor publiek. Hier kunnen de vogels ongestoord de nachten doorbrengen. De broedgebieden van kraanvogels betreffen ook hoogveen moerassen, dus de gebiedskeuze is zeker geen toeval en het voedselaanbod maakt de keuze voor kraanvogels nog een stukje eenvoudiger. Een kraanvogel legt maximaal 2 eieren en nestelt op de grond. Zeer kwetsbaar dus. Het helpt de kraanvogels dus enorm dat ze juist op ontoegankelijke moerasgebieden broeden. Afgelopen maandag was ik met een aantal andere vogelliefhebbers met reisorganisatie 'Birding Holland' voor een dagtrip afgereisd naar Diepholz om de grote aantallen pleisterende kraanvogels te aanschouwen. We waren rond het middaguur ter plaatse in het gebied en het duurde niet lang voor we onze eerste kraanvogels zagen. Uiteindelijk zagen we er duizenden! Wat een heerlijk trompetterend (en in Diepholz alom aanwezig) geluid maken deze vogels toch! Geweldig! Met name onze tactisch uitgekozen plek waar de kraanvogels bij het vallen van de avond massaal in grote groepen kwamen overvliegen richting de slaapplaatsen heeft indruk op me gemaakt.



Ik keek naar mijn reisgenoten toen de eerste grote groepen 'kranen' afgelopen maandag bij zonsonderganng over kwamen vliegen en zei: 'Wat een schouwspel! Wat een geluid!' Dit zijn toch wel momenten die me als vogelaar bijblijven, zeg maar gerust een waar hoogtepunt! Een volgend hoogtepunt voor wat betreft kraanvogels zou het zien van de paringsrituelen van deze vogels kunnen zijn, een uniek schouwspel waarbij de paartjes al dansend, springend en klapwiekend elkaar het hof maken. Je moet tenslotte wat te wensen over houden als natuurliefhebber en vogelaar.

Als de temperaturen over een poosje gaan dalen en de windrichting bij voorkeur (noord)oostelijk is zullen de vogels massaal opstijgen en vanuit Diepholz in zuidwestelijke richting naar Lac du Der vliegen in het noorden van Frankrijk, een van de grootste stuwmeren van Europa. De vogels slapen op de modderbanken van dit meer en zoeken overdag ook weer hun voedsel in de omliggende agrarische gebieden.

Voor sommige vogels is dit de eindbestemming, maar ongeveer 90% van de kraanvogels vliegt na een korte verblijftijd van maximaal enkele weken vervolgens door naar Zuid-Frankrijk, Spanje en Noord-Afrika als definitieve overwinteringsplaats. De voorjaarstrekbeweging van de kraanvogels is precies dezelfde route terug met dezelfde tussenstops. De verblijftijd op deze plekken is op de terugreis naar de broedgebieden wel aanzienlijk korter dan gedurende de najaarstrek, waarbij de hormonale sturing ervoor zorgt dat de vogels wel heel erg graag (en vooral snel) terug naar hun broedgebieden willen. En voor de beste broedplekken geldt bovendien:'wie het eerst komt, wie het eerst maalt'. Nog een ander bijzonder gegeven van de kraanvogeltrek is dat er in familieverbanden wordt gereisd, waarbij jongen met de oudervogels meereizen. De jongen blijven bij de oudervogels tot ze geslachtsrijp zijn na 3 jaar. Het is niet moeilijk om de oudervogels en de jongen van elkaar te onderscheiden. De jonge vogels hebben een bruine kop en missen de zwart/witte contrasterende streping aan de voor- en achterzijde van de hals en kop en het rode accent bovenop het hoofd. Ik heb deze dag in Diepholz veel geleerd over kraanvogels en er van genoten om enorme groepen te kunnen observeren.

'Special thanks' to Martijn Bot voor het gidsen en de leuke dag. We zagen die dag nog veel meer soorten uiteraard! Echt wel een leuk lijstje met onder andere zeearend, rode wouw, velduil, blauwe kiekendief, zwarte roodstaart, veldleeuwerik, glanskop en vuurgoudhaan. Ook hoorden we nog roepende patrijzen, maar die bleven verborgen in de dekking van de hogere vegetatie. Met name de velduil was een fijne waarneming van Martijn. Op grote afstand werd een bewegende stip op de horizon in de schemering direct met het blote oog gedetermineerd als zijnde velduil, een 'fijn staaltje vogelaarswerk'! Daar kan ik nog wat van leren!

Hier een overzichtje van de geschoten plaatjes deze dag:

Een onverwachte ontmoeting met de kerkuil

Tijdens een rondje vogels kijken vanuit de mobiele schuilhut in de Brabantse Biesbosch was de nood ineens hoog. Ik stapte uit de auto langs een doodlopend weggetje om het overbodige vocht kwijt te raken. Ik schrok me een hoedje toen op nog geen 2 meter afstand een prachtige kerkuil opvloog. Hij vloog een meter of 25 verder een boom in. Hij zat vervolgens even enigszins alert om zich heen te kijken, totdat hij een halve minuut later door kraaien werd verjaagd naar een kastanjeboom verderop. Ik had nog nooit eerder in daglicht een wilde kerkuil gezien, dus ik genoot met volle teugen. Comfortabel inmiddels, want ik had de blaas eerst geleegd uiteraard.

Een ´zwemmer´ en een ´boevenmasker´ in de Eifel

Afgelopen weken heb ik een heerlijke vakantie in de Eifel in Duitsland beleefd. Een typische gezinsvakantie die vooral gericht was op onze meiden. Dat betekent in ons geval vooral veel zwemmen, pretparken en dierentuinen bezoeken en ook een stukje cultuur opsnuiven. De natuur in de omgeving van Waxweiler kenmerkt zich door fraai geglooide bossen in een groen heuvellandschap met hier en daar een fraai stukje zandsteen massief. De rivier de Prüm drukt ook haar stempel en kronkelt vrolijk door het gebied heen. Bij de vlot stromende delen fladderen op vrolijke wijze de weidebeekjuffers rond en op de camping zag ik met onze oudste dochter Thirza tijdens een paar uurtjes vissen zelfs een fraaie ringslang rondzwemmen. Vissen is overigens allesbehalve mijn hobby, maar deze vader zwicht relatief makkelijk, zeker als de wens van een van onze 2 meiden uitdrukkelijk is. De ringslang zwom meermaals vlak langs de dobber van ons kleine kinder telescoop hengeltje. Ik genoot van de waarneming van dit prachtige dier, maar tegelijkertijd ervaarde ik de pijn van de beslissing om mijn cameratas die middag bij ons vakantiehuisje te laten liggen. Zuur! Gelukkig kon de lach van mijn dochter na haar eerste zelfstandig gevangen ruisvoorn dit in één klap doen vergeten. Natuurfotografie kreeg zohiezo weinig aandacht gedurende het eerste deel van de vakantie, al waren er weleen paar mooie waarnemingen. Bij een kleine wandeling zag ik een schitterende boommarter het bospaadje voor me oversteken en snel verdwijnen (helaas) en mijn vrouw wees mij in de avond bij ons vakantiehuisje zelfs een keer op een overvliegende zwarte ooievaar, een pracht van een waarneming en zeker niet de eerste keer dat ze een mooie ontdekking doet en deze met mij deelt."Jij moet vogelaar worden, je hebt aanleg", roep ik dan altijd, maar haar echt infecteren met het vogelaarsvirus is mij tot op heden nooit gelukt, helaas.

Eerder had ze me in onze verkeringstijd al een keer mijn eerste waterspreeuw ooit aangewezen bij de Plitvice meren in Kroatië. En naar deze soort ging ik tijdens de spaarzame momenten dat ik de fiets pakte ook nadrukkelijk op zoek. De waterspreeuw behoort op basis van zijn gedrag tot mijn favoriete vogelsoorten. Adembenemend om een waterspreeuw al zwemmend zijn kostje bij elkaar te zien'scharrelen'. Ik had de moed bijna opgegeven nadat ik een aantal tevergeefs een zoekpoging had ondernomen, totdat ik na het bezoek aan een terrasje bij een nabijgelegen camping mijn auto onderweg naar ons vakantieverblijf stopte op het naastgelegen bruggetje om 'voor de zekerheid' een blik te werpen op een goed stromend deel van de Prüm aldaar."Niet te geloven, daar zit er één!", riep ik uit. Op dat moment liet een waterspreeuw zich jagend zien en was dus druk aan het zwemmen tussen de verscheidene keien door.

We zouden thuis de skottle gaan aansteken en lekker gaan eten en had mijn cameraspullen niet in de auto liggen op dat moment. Licht mopperend reed ik naar huis, want de waterspreeuwen hadden zich tot op dat moment goed verborgen gehouden gedurende onze vakantie. Eenmaal bij ons vakantiehuis zei mijn vrouw tegen mij:"Het is niet erg als we iets later eten, pak je tas maar en ga nog maar even kijken". Ze voelde perfect aan dat ik baalde van het feit dat ik onbewapend met een verrekijker en camera dit moment aan me voorbij moest laten gaan. Ik had tenslotte ook al het ringslang verhaal met haar gedeeld. De bewuste plek was ongeveer 3 kilometer rijden bij ons vakantie adres vandaan en bedacht me geen moment toen mijn vrouw deze suggestie deed! Gelukkig trof ik de waterspreeuw aan en kon ik een klein uur later eenmaal terug bij het vakantiehuisje voldaan de skottle aansteken na een paar leuke waterspreeuw plaatjes geschoten te hebben! Bedankt Lisette!

Vlakbij deze 'waterspreeuw stek' trof ik eerder nog een prachtige plek aan, welke was gelegen in de directe omgeving van een akker. Dit stukje was rijk aan diverse diersoorten. Ik nam hier de wezel, das, vos en diverse reeën waar! Vooral de das ervaarde ik als een waar spektakel. Ik had nog nooit een levende das gezien, dus dat maakte wel indruk. Hij was helaas te snel weg, dus kreeg geen gelegenheid om er een plaatje van te schieten. De adrenaline en de vlot daarop volgende teleurstelling van een gemiste fotokans maakten weer vlot plaats voor andere mooie momenten. Een klein stukje verderop was er namelijk een pracht van een grauwe klauwieren gezin, inclusief 3 jonge vogels gehuisvest in een ruig deel aan de rand van de akker. Geweldig om deze dieren te observeren en te fotograferen. Gelukkig was het mannetje het minst schuw, want grauwe klauwier mannen zijn natuurlijk onwijs fotogeniek met dat kenmerkende zwarte ´boeven´masker over die grijze kop, die schitterend contrasteert met de roodbruine rug.Bovendien was het mij de vorige keer dat ik grauwe klauwieren had ontdekt alleen gelukt om het vrouwtje te fotograferen.

Het was een heerlijke vakantie waarbij ik met de boommarter, das en zwarte ooievaar drie diersoorten heb kunnen waarnemen die ik niet eerder zag! Van boven naar beneden zie je hier achtereenvolgens de plaatjes van de grauwe klauwier en de waterspreeuw:

Tussen de bedrijven door op pad

De afgelopen weken heb ik tussen de bedrijven door een paar momenten gevonden om er even op uit te gaan met de camera. De bestemmingen waren de Slingelandse plassen en de duinen van Oostvoorne. In tegenstelling tot het vele telewerk ook weer eens de 100 milimeter macrolens erbij gepakt voor wat libellen en vlinders. Macrowerk blijft ook leuk! Wat legt dat stukje glas toch fraaie details van de schepping bloot. De modellen waren de bruine rombout, kleine karekiet en veldparelmoervlinder. Voor de kleine karekiet moest ik wel even de telelens pakken uiteraard! Hier de beelden:

Verborgen soort met ijzersterke vibrato

De sprinkhaanzanger (Locustella naevia) is een geweldige soort van de rietlanden en natte ruigten. Deze riet/ en moerasvogel (al zie ik hem persoonlijk niet vaak in het riet) dankt zijn naam aan het geluid dat hij rondstrooit in zijn leefgebied. Hoe zou ik de zang is beschrijven? Ik zou zeggen een een monotoon trillend geluid dat heel dichtbij het geluid komt dat (je voelt hem al aankomen) sprinkhanen produceren als ze met hun vleugels klapperen en schrapen. Een sprinkhaanzanger houdt die 'zang' aaneengesloten best lang vol. De soort leeft een vrij verborgen bestaan, waarbij de mannetjes zich nog weleens tonen als ze aan het zingen zijn in het voorjaar en de zomer. Gedurende de maand april keren de sprinkhaanzangers terug van hun winteradressen ten zuiden van de Sahara. De soort vangt zijn voedsel (voornamelijk niet vliegende insecten) laag bij de grond. De sprinkhaanzangers schijnen te jagen door over de grond te rennen en kruipen, al gebeurt dat vaak dusdanig verborgen in de vegetatie dat ik dit gedrag zelf nog nooit heb kunnen zien. Ik kom de sprinkhaanzanger al jaren tegen in de Zouweboezem. Vorige week duurde het ook weer niet lang voordat ik de sprinkhaanzanger had gevonden tijdens een ochtendwandeling. Dit exemplaar ging af en toe op leuke plekken zitten, terwijl ik rustig op een afstandje van 6 à 8 meter bleef staan. Het mooiste is dan als de soort met de rug naar de fotograaf gaat zitten tijdens het zingen, omdat die fraaie getrapte en afgeronde staartveren en de donkere rugstreping dan het beste zichtbaar zijn. Het was weer genieten van de vibrato's van deze zanger, een geweldige soort. Hier 2 plaatjes: